Tết Đoan Ngọ 2023 rơi vào ngày 22 tháng 6. Cùng với một số nước ở Đông Á, ở Việt Nam Tết Đoan Ngọ cũng là một dịp lễ lớn để gia đình sum họp quay quần bên nhau. Cùng Đồ Cúng Việt tìm hiểu về ngày tết thú vị này nhé!
I. Tết Đoan Ngọ là gì? Nguồn gốc Tết Đoan Ngọ? ý nghĩa Tết Đoan Ngọ.
1. Tết Đoan Ngọ là gì:
Ngày 5/5 âm lịch là thời điểm diễn ra Tết Đoan Ngọ, được biết đến với tên gọi Tết Đoan Dương. Thuật ngữ Đoan Ngọ có nghĩa là khởi đầu giữa trưa (Đoan: khởi đầu, Ngọ: giữa trưa), trong khi Dương đề cập đến ánh sáng mặt trời và khí dương. Vì vậy, Tết Đoan Dương được hiểu là khởi đầu vào thời điểm khí dương đang thịnh.
Tết Đoan Ngọ ở Việt Nam thường được gọi là “Tết giết sâu bọ” trong tiếng Việt giao tiếp thông dụng. Tuy nhiên, không chỉ riêng Việt Nam hay Trung Quốc, Tết Đoan Ngọ cũng được tổ chức tại Hàn Quốc và Triều Tiên. Điều này cho thấy Tết Đoan Ngọ là một nghi lễ tết truyền thống phổ biến tại châu Á và liên quan đến quan niệm về sự tuần hoàn của thời tiết trong năm.
2. Nguồn gốc Tết Đoan Ngọ:
Tết Đoan Ngọ được cho là bắt nguồn từ Trung Quốc và có nhiều câu chuyện li kỳ xoay quanh ngày này, trong đó nổi bật là câu chuyện về vị quan Khuất Nguyên.
Khuất Nguyên là một đại thần của nước Sở thời Chiến Quốc, ông được mệnh danh là trung thần và còn là một nhà văn hóa nổi tiếng. Một lần, khi can ngăn nhà vua không thành và bị gian thần hãm hại, ông uất ức gieo mình xuống sông Mịch La tự vẫn vào ngày mùng 5/5 âm lịch.
Vì trân trọng và tưởng nhớ đến sự trung nghĩa của Khuất Nguyên, người dân thường làm bánh Bá Trạng (Giống bánh Ú của Việt Nam) vào ngày này và thả trôi xuống sông. Vì sợ cá ăn mất nên thường sẽ được quấn thêm các sợi chỉ nhiều màu sắc. Tết Đoan Ngọ cũng trở thành một ngày lễ truyền thống quan trọng để tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống của Trung Quốc và nhiều nước châu Á khác.
3. Nguồn gốc Tết Đoan Ngọ Việt Nam
Tết Đoan Ngọ ở Việt Nam có nguồn gốc từ một nghi lễ truyền thống của người nông dân để giải trừ nạn sâu bọ và bảo vệ mùa vụ. Ngày xưa, khi mùa vụ thành công và bội thu, nhưng sâu bọ lại đến phá hoại mọi thứ, nhân dân lo lắng chẳng biết làm thế nào để giải quyết. Khi đó, một ông lão từ xa đến và xưng là Đôi Truân đã chỉ cho dân chúng mỗi nhà lập một bàn cúng gồm bánh tro, trái cây, sau đó ra trước nhà mình vận động thể dục. Mọi người làm theo thì chỉ một lúc sau, sâu bọ đàn lũ té ngã rã rượi.
Người Việt lập bàn cúng ngoài trời vào ngày 5/5 âm lịch để giải trừ sâu bọ và mâm cúng gia tiên vào giờ Ngọ, gọi là “Tết Đoan Ngọ”. Việc này đã trở thành một truyền thống lâu đời ở Việt Nam và không phải bắt nguồn từ Trung Quốc như một số người vẫn lầm tưởng. (Theo tài liệu từ Ban Tôn Giáo Chính Phủ)
4. Ý nghĩa Tết Đoan Ngọ:
Người Việt tin rằng Tết Đoan Ngọ không chỉ có ý nghĩa tiêu diệt sâu bọ phá hoại mùa màng, mà còn là dịp để giải trừ bệnh tật trong thời điểm giao mùa.
Theo quan niệm của người xưa, bộ phận tiêu hóa của con người thường chứa đựng các loại ký sinh gây hại không phải lúc nào cũng dễ dàng tiêu diệt được. Tuy nhiên, vào ngày mùng 5/5, các loại ký sinh này thường xuất hiện và đây là thời điểm tốt để con người ăn những thức ăn có vị chua, chát để loại bỏ chúng.
Ngoài ra, Tết Đoan Ngọ cũng là dịp các con cháu về nhà sum họp gia đình và ăn uống cùng nhau vào thời điểm giữa năm.
II. Mâm cúng Tết Đoan Ngọ
1. Tết Đoan Ngọ cúng gì?
a. Mâm cúng Gia Tiên Tết Đoan Ngọ, mâm cúng bao gồm:
- Một mâm cơm chay.
- Các loại bánh chay và xôi chay.
- Ba chén rượu ba màu trắng, đỏ và vàng, trong đó rượu được pha thêm một chút hùng hoàng.
- Chín bông hoa đồng tiền đỏ được cài lên mâm hoa quả.
- Ba chén nước trà với ba hương vị khác nhau, cùng với vàng thuyền, vàng thỏi và vàng lá.
- Mâm hoa quả ngũ sắc với đủ năm vị là cay, chua, đắng, mặn và ngọt.
- Ngoài ra, còn có thể mua một ít tiền âm phủ để bày trên mâm cúng.
b. Mâm cúng Tết Đoan Ngọ ngoài trời: Lễ cầu xin Ngọc Hoàng Đại Đế và Thần Tiên được tổ chức ngoài trời, với đàn lễ được đặt quay về hướng Nam. Mâm cúng trong lễ này bao gồm:
- Bàn lễ được trải vải đỏ rộng.
- Mâm hoa quả ngũ sắc đủ năm vị cay, chua, đắng, mặn và ngọt.
- Các loại bánh chay và một mâm xôi.
- Năm chén rượu màu trắng, đỏ, vàng, xanh và đen, trong đó có pha một chút hùng hoàng.
- Chín bông hoa đồng tiền đỏ được cài lên mâm hoa quả.
- Một chiếc lọng đỏ có viền vàng.
- Năm chén nước trà năm hương vị khác nhau, cùng vàng thuyền, vàng thỏi và vàng lá.
2. Cách cúng Tết Đoan Ngọ
Sau khi đã chuẩn bị xong mâm cúng gia tiên Tết Đoan Ngọ và mâm cúng ngoài trời xong. Đến giờ tốt thì gia chủ thắp hương(thường giờ cúng tết đoan ngọ là từ 11h-13h trưa). Thắp hương, rót trà, rượu nước, thắp nến thì khấn theo bài văn khấn tết đoan ngọ.
Khi tàn nhan gia chủ mang vàng mã đi đốt và mời cả nhà cùng sum vầy dùng bữa.
3. Mâm cúng Tết Đoan Ngọ trọn gói
Tại dịch vụ Đồ Cúng Việt có nhận Đặt Mâm Cúng Tết Đoan Ngọ Trọn Gói. quý khách hàng có nhu cầu liên hệ 1900 3010.
4. Hình ảnh mâm cúng tết đoan ngọ
>>>Xem thêm: Bài cúng tết đoan ngọ
III. Tết Đoan Ngọ ăn gì?
1. Trái cây
Trong ngày Tết Đoan Ngọ, trái cây không thể thiếu trên bàn cúng tổ tiên và bữa tiệc gia đình. Vào tháng 5 âm lịch, trái vải và mận Hà Nội là những loại trái cây phổ biến nhất. Với hương vị ngọt bùi và chua thanh, chúng làm cho ngày Tết thêm phần đậm đà và tươi vui.
Ở miền Nam, xoài, chôm chôm, dưa hấu và vải được ưa chuộng để cúng ông bà và ăn trong ngày Tết Đoan Ngọ, bởi chúng là những loại trái cây đặc sản của vùng này. Khi bày cúng và ăn các loại trái cây này, người dân miền Nam mong muốn mùa màng sẽ tươi tốt, mầm bệnh sẽ bị tiêu diệt, và cây trái sẽ sinh sôi nảy nở.
2. Bánh tro (bánh ú tro)
Bánh ú tro, còn được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau như bánh ú, bánh gio và bánh âm. Tùy vào khu vực, bánh có thể có nhiều biến thể và được đóng gói trong nhiều hình dạng khác nhau. Nguyên liệu chính để làm bánh là gạo đã được ngâm trong nước tro và sau đó đốt bằng củi từ các loại cây khô hoặc rơm, và được gói trong lá chuối.
Bánh ú tro có vị ngọt vừa phải, mềm dẻo, màu trong đặc trưng, dễ ăn, dễ tiêu và mát ruột. Nếu là bánh tro không nhân, thường được ăn kèm với mạch nha hoặc đường mật mía.
3. Thịt vịt
Trong vài ngày trước đó và vào ngày lễ Đoan Ngọ hàng năm, các khu chợ tại miền Bắc và miền Trung luôn sôi động với việc mua bán vịt sống, vì đây là thực phẩm được sử dụng cho nhiều món ăn trong các gia đình.
Ở miền Trung, người ta tin rằng từ ngày 5/5 trở đi, vịt đã bắt đầu vào mùa, trở nên béo phì, chứa nhiều thịt hơn. Vì vậy, vào ngày này, hầu hết các gia đình miền Trung sẽ chọn mua và chế biến các món ngon từ vịt như vịt luộc, vịt quay, vịt tiềm,…
4. Cơm rượu nếp
Món ăn cơm rượu hay còn gọi là rượu cơm là một trong những đặc sản được ưa chuộng để cúng và ăn vào ngày 5/5 tại cả ba miền Bắc, Trung, Nam. Theo niềm tin của người dân, ăn cơm rượu và uống rượu vào ngày này được quan niệm có tác dụng diệt sâu bọ và diệt các mầm bênh trong cơ thể.
Để làm món cơm rượu, người ta lên men hỗn hợp từ nếp đã đồ thành xôi. Công đoạn bắt đầu từ việc nấu một chõ xôi nguyên hạt, rồi rắc một lớp men lên và ủ trong ba ngày. Sau đó, đặt thúng xôi lên một chiếc chậu và hứng lấy nước rượu trộn với xôi. Khi hoàn thành, cơm rượu nếp sẽ có vị ngọt thanh, cay đầu lưỡi, chua nhẹ. Món này được yêu thích bởi tất cả mọi người, dù là già hay trẻ.
5. Chè hạt sen, chè đậu đen, chè trôi nước
Trong ngày lễ mùng 5/5 Âm lịch, hai món chè đặc trưng không thể thiếu là chè hạt sen và chè đậu đen, vốn có tác dụng giải nhiệt rất tốt. Thời tiết tháng 5 có thể thất thường với mưa nắng xen kẽ, dễ gây ra các bệnh vặt, vì vậy việc ăn chè vào ngày này được nhiều người lựa chọn để tăng cường sức khoẻ và phòng bệnh.
Một món chè khác cũng rất phổ biến trong văn hoá ẩm thực của cả ba miền đất nước đó là chè trôi nước. Chè trôi nước thường được sử dụng trong các dịp quan trọng như Tết Nguyên Đán, cúng Ông Táo, Tết Hàn Thực và cũng không thể thiếu trong ngày Tết mùng 5/5 Âm lịch. Với những viên chè tròn đẹp mắt, thơm ngọt, món chè này mang nhiều ý nghĩa và được sử dụng để dâng cúng và cầu mong may mắn cho tổ tiên và gia đình.
IV. Nên làm gì vào ngày tết đoan ngọ.
1. Thực hiện nghi thức giết sâu bọ
Theo quan niệm cổ xưa, trong cơ thể con người, đặc biệt là bộ phận tiêu hóa, thường tồn tại những sâu bọ gây hại. Vì lũ sâu bọ này chỉ xuất hiện vào ngày 5 tháng 5 âm lịch, nên người ta tập thể hiện lễ trừ sâu bọ bằng cách ăn thức ăn, hoa quả và rượu nếp. Người miền Bắc thường tiêu diệt sâu bọ bằng rượu nếp, bánh trôi và hoa quả vào sáng sớm ngày này.
2. Tiến hành nghi lễ cúng Tết Đoan Ngọ
Mâm lễ cúng gia tiên Tết Đoan Ngọ bao gồm: hương, hoa, vàng mã, nước, rượu nếp, các loại hoa quả như mận, hồng xiêm, dưa hấu, vải, chuối. Nếu có điều kiện, có thể thêm bánh tro và chè hạt sen. Tết Đoan Ngọ được tiến hành vào giờ chính Ngọ (12 giờ trưa) ngày 5/5 Âm lịch.
3. Tắm nước lá từ thiên nhiên
Thường vào ngày 5/5 Âm lịch, sau khi ăn giết sâu bọ, người ta thường tắm bằng nước có chứa lá mùi, lá tía tô, kinh giới, lá sả, lá tre… Người xưa cho rằng tắm này giúp mồ hôi thoát ra, mang lại cảm giác dễ chịu và thơm tho, cũng như trị cảm mạo bởi lá mùi được coi là vị thuốc nam.
4. Cầu tự vào ngày Tết Đoan Ngọ
Theo chuyên gia phong thủy Nguyễn Song Hà, sách phù thuật Vạn Pháp Quy Tông của Đạo Gia có đề cập đến phương pháp cầu tự đặc biệt dùng vào giờ Tý, ngày 5/5 Âm lịch.
5. Treo cành xương rồng trên cửa
Nếu muốn nhận được nhiều vượng khí nhất trong ngày Đoan Ngọ, bạn có thể treo một nắm cây ngải cứu hoặc xương rồng trên cửa để trừ tà và loại bỏ tà khí. Để tối ưu hóa, bạn nên sửa sang, quét dọn sạch sẽ nhà cửa.
6. Nên gội đầu, xông lá thơm
Mọi người thường dùng các loại lá như bưởi, mùi, tía tô, kinh giới, sả, tre… để tắm, xông phòng bệnh cảm mạo vào giờ ngọ (ngày hè). Ngoài ra, phụ nữ còn gội đầu để tóc đen, mượt, dài, đây là phương pháp chữa bệnh cổ truyền.
7. Phóng sinh
Đoan Ngọ là thời điểm phù hợp để phóng sinh. Hành động này có thể là vì chính bản thân hoặc cho người thân, để tích đức, quảng kết thiện duyên và loại bỏ ưu buồn, đau khổ hiệu quả nhất. Mang theo một nắm hương hoặc một ít hương trầm trong ngày Tết Đoan Ngọ sẽ làm vật hộ thân an toàn, vừa phòng bệnh vừa trừ tà.
8. Không đến những nơi có nhiều âm khí
Trong ngày lễ Đoan Ngọ, nên tránh xa những nơi có không khí tiêu cực như bệnh viện, nghĩa trang, ao hồ, hay những nơi tối tăm, vắng vẻ để giữ cho sức khỏe và tinh thần được an toàn.
Kết bài: Ngày Tết Đoan Ngọ 2023 của người Việt thật thú vị phải không nào? để có một ngày Tết Doan Ngọ thật ý nghĩa và trọn vẹn bạn nên tìm hiểu thật kỹ ý nghĩa của nó và đừng nhầm lẫn các phong tục của các nước khác (đọc thêm tại Wiki). Bạn có thể đặt Dịch Vụ Đồ Cúng Việt mâm cúng Tết Đoan Ngọ trọn gói để không sợ bị thiếu món nào trong bàn cúng gia tiên và mâm cúng ngoài trời Tết Đoan Ngọ nhé!
Chúc bạn và gia đình có một ngày Tết Doan Ngọ sum vầy và hạnh phúc.
